โรคอัลไซเมอร์ รู้เร็ว รักษาทัน ก่อนอาการรุนแรง
โรคอัลไซเมอร์เป็นสาเหตุของภาวะสมองเสื่อมที่พบได้บ่อย ส่งผลกระทบทั้งความจำและยังอาจก่อให้เกิดปัญหาด้านพฤติกรรมอีกด้วย การสังเกตอาการและเข้าใจโรคอัลไซเมอร์ตั้งแต่เนิ่นๆ จึงมีความสำคัญในการช่วยให้ผู้ป่วยและครอบครัวสามารถวางแผนการดูแลรักษาได้อย่างเหมาะสม ซึ่งจะช่วยชะลอการดำเนินของโรคและเพิ่มคุณภาพชีวิตของผู้ป่วยได้
โรคอัลไซเมอร์คืออะไร?
โรคอัลไซเมอร์เกิดจากการเสื่อมสภาพของเซลล์สมอง อันเป็นผลมาจากความผิดปกติของโครงสร้างเนื้อเยื่อสมอง โดยมีสาเหตุจากการสะสมของโปรตีนที่เรียกว่า เบตา-อะไมลอยด์ และ ทาว ซึ่งทำให้เซลล์สมองเสื่อมลง สูญเสียการทำงาน ความจำบกพร่อง และส่งผลกระทบต่อการทำงานของสมองส่วนอื่น ๆ จนเกิดความผิดปกติทางความคิด พฤติกรรม และการใช้ชีวิตประจำวัน
ผู้ป่วยอัลไซเมอร์จะมีอาการอย่างไร?
อาการเริ่มแรกที่สำคัญของผู้ป่วยอัลไซเมอร์คือการสูญเสียความจำระยะสั้น ซึ่งอาจคล้ายคลึงกับภาวะความจำเสื่อมตามวัยในผู้สูงอายุ แต่เมื่อเวลาผ่านไป พบว่า 80-90% ของผู้ป่วยจะเริ่มมีอาการทางพฤติกรรมหรือทางจิตเวชร่วมด้วย ซึ่งอาการเหล่านี้ทำให้การดูแลผู้ป่วยยากลำบากมากขึ้น
อาการของโรคอัลไซเมอร์แบ่งได้เป็น 3 ระยะ ดังนี้
- ระยะเริ่มแรก (Early Stage)
- ผู้ป่วยเริ่มมีความจำถดถอย เช่น ลืมนัดหมาย หรือเหตุการณ์ที่เพิ่งเกิดขึ้นบ่อยๆ
- มักถามคำถามหรือเล่าเรื่องเดิมซ้ำๆ
- เริ่มมีปัญหาในการวางแผนหรือจัดการงานที่ซับซ้อน
- อาจมีสับสนทิศทาง แม้ในสถานที่คุ้นเคย
- อารมณ์แปรปรวนง่าย เครียด หรือซึมเศร้า
- ยังสามารถพอสื่อสารและทำกิจวัตรประจำวันได้
2. ระยะปานกลาง (Middle Stage)
- อาการความจำถดถอยชัดเจนขึ้น
- พฤติกรรมและอารมณ์เปลี่ยนแปลงอย่างเห็นได้ชัด เช่น หงุดหงิดง่าย ก้าวร้าว เงียบขรึมผิดปกติ เดินออกจากบ้านโดยไม่มีจุดหมาย มีความคิดที่ไม่สมเหตุสมผล
- อาจมีอาการหลงผิด หวาดระแวง หรือเห็นภาพหลอน
- มีปัญหาในการสื่อสาร การอ่าน และการเขียน
- ต้องการความช่วยเหลือในการทำกิจวัตรประจำวันมากขึ้น
- สูญเสียความสามารถในการสื่อสารและตอบสนองต่อสิ่งแวดล้อม
- ไม่สามารถดูแลตนเองได้ ต้องพึ่งพาผู้อื่นอย่างเต็มที่
- รับประทานอาหารได้น้อย อาจมีปัญหาการกลืนและการเคลื่อนไหว
- เสี่ยงต่อภาวะแทรกซ้อน เช่น การติดเชื้อ ซึ่งอาจนำไปสู่การเสียชีวิต
ปัจจัยเสี่ยงของโรคอัลไซเมอร์ ได้แก่
- อายุ 65 ปีขึ้นไป
- ดื่มแอลกอฮอล์และสูบบุหรี่ในปริมาณมาก
- มีโรคประจำตัว เช่น เบาหวาน ไขมันในเลือดสูง ความดันโลหิตสูง ที่ยังควบคุมไม่ดี รวมถึงภาวะน้ำหนักเกิน
- นอนหลับพักผ่อนไม่เพียงพอ
- เคยได้รับบาดเจ็บที่ศีรษะอย่างรุนแรง
- มลพิษทางอากาศ เช่น ฝุ่น PM 2.5
- มีภาวะซึมเศร้า
- มีปัญหาการได้ยิน
- ขาดการเข้าสังคมและกิจกรรมทางกาย
การวินิจฉัยโรคอัลไซเมอร์
หากสงสัยว่าตนเองหรือคนใกล้ชิดมีความเสี่ยง ควรปรึกษาแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัยเพิ่มเติม โดยมีขั้นตอนดังนี้
- การซักประวัติตรวจร่างกายทางระบบประสาทและทดสอบการทำงานของสมองอย่างละเอียด
- การตรวจเลือด
- การตรวจคลื่นแม่เหล็กไฟฟ้าสมอง
- ในบางราย อาจต้องใช้การตรวจด้วย PET Scan เพื่อช่วยในอาการวินิจฉัย
- การตรวจเลือดหาสาร อะไมลอยด์ และ ทาว (ขณะนี้ยังอยู่ในขั้นตอนการวิจัย)
การรักษาโรคอัลไซเมอร์
ในปัจจุบันเน้นการชะลอการดำเนินของโรคและบรรเทาอาการ ประกอบด้วย
- การรักษาแบบไม่ใช้ยา
- การฝึกสมอง เล่นเกมฝึกความจำ ฝึกทักษะการช่วยเหลือตนเอง
- การออกกำลังกาย รับประทานอาหารที่มีประโยชน์
- การนอนหลับที่เพียงพอ
- การรักษาแบบใช้ยา (ภายใต้การดูแลของแพทย์เฉพาะทาง)
- ยาชะลอการเสื่อมของสมอง
- ยาปรับอาการทางพฤติกรรม เช่น ยาลดอาการสับสน วุ่นวาย หรืออาการนอนไม่หลับ
สนับสนุนข้อมูลโดย : พญ. เพชรรัตน์ ตั้งวัชรพงศ์ แพทย์เฉพาะทางด้านประสาทและสมอง
ศูนย์การแพทย์ : ศูนย์ระบบประสาทเเละสมอง โรงพยาบาลบางปะกอก 9 อินเตอร์เนชั่นแนล
สอบถามข้อมูลเพิ่มเติม โทร. 1745 ต่อ ศูนย์ระบบประสาทเเละสมอง
แพ็กเกจ อ่านต่อ
